Kraków ma bogatą scenę kulinarną, która charakteryzuje się różnorodnymi wpływami kulturowymi, silną tożsamością regionalną oraz rosnącym naciskiem na innowacje i wyśmienitą kuchnię. Oczywiście lokalne specjały są mocno i wyraźnie zakorzenione w ogólnopolskich tradycjach. Jednak niektóre potrawy czy ich wariacje są specyficzne dla regionu Małopolski lub samego Krakowa.
Kraków słynie z tętniącej życiem kultury kawiarnianej, z licznymi małymi i przytulnymi lokalami, gdzie czas spędzają nie tylko przyjezdni, ale też stali bywalcy czy studenci. Jednocześnie w mieście przybywa coraz więcej wykwintnych restauracji. Wiele restauracji szczyci się nowatorskim podejściem do tradycyjnej polskiej kuchni. Większość restauratorów korzysta obecnie z wysokiej jakości lokalnych produktów i oferuje świetnie dopracowane receptury oraz pomysłowo wykonane dania.
Inną cechą Krakowa jest jego żydowskie dziedzictwo kulinarne. W miejskich restauracjach i kawiarniach często podaje się tradycyjne dania żydowskie, jak karp po żydowsku, rosół z knedlami z macy czy chałka. Najlepszych potraw można spróbować, odwiedzając żydowską dzielnicę Kazimierz, która ma najbardziej różnorodny krajobraz kulinarny w całym mieście. Najlepiej znaną przekąską pochodzenia żydowskiego jest „obwarzanek krakowski” – tradycyjny polski bajgiel o charakterystycznym okrągłym, kręconym kształcie, z błyszczącą, złocistobrązową skórką i posypany solą, makiem lub sezamem.
Bigos to tradycyjny polski rodzaj gulaszu z kiszonej kapusty, różnych rodzajów mięs, typu wieprzowina, wołowina, często też kiełbasa. Zwykle przyprawia się go kminkiem, liśćmi laurowymi, odrobiną musztardy; podawany z chlebem żytnim lub gotowanymi ziemniakami.
Gołąbki to tradycyjne polskie danie obecne w wielu wersjach w każdym zakątku kraju. W regionie małopolskim nadziewane są mieszanką mielonej wołowiny i gotowanego ryżu. Makowiec – tradycyjne polskie ciasto z dużą ilością maku, które często podaje się w okresie Bożego Narodzenia i Wielkanocy. Warstwa słodkiego ciasta wypełniona jest masą z mielonego maku, miodu i orzechów.
Naleśniki to typowy polski deser: zazwyczaj są nadziewane słodkim serkiem wiejskim, świeżymi owocami lub dżemem. Występują też w wersji wytrawnej – z mielonym mięsem lub pieczarkami.
Pierogi to rodzaj ciasta z nadzieniem: mięsnym, serowym, z kapusty kiszonej, kaszy gryczanej, grzybów – oraz w wersji letniej – z owocami. Często podaje się je ze śmietaną, skwarkami lub smażoną cebulką. „Pierogi krakowskie” są z reguły mniejsze i czasem dodatkowo nadziewane mieszanką puree ziemniaczanego i smażonej cebuli; często do smaku dodaje się gotowany bekon lub szynkę. Nadzienie doprawiamy solą, pieprzem i majerankiem. Polskie pierogi jada się najczęściej smażone, rzadziej gotowane lub pieczone; często polewane są masłem, z dodatkiem smażonej cebulki lub skwarków, słodka wersja zwykle podawana jest z kwaśną śmietaną.
Kotlet schabowy – to polska odmiana sznycla wiedeńskiego; cienko rozbity plaster schabu w panierce z bułki tartej, smażony i podawany zwykle z tłuczonymi ziemniakami i surówką (np. mizerią,
smażonymi buraczkami czy białą kapustą).
Zapiekanka to popularna polska przekąska, którą można określić jako „polską pizzę”. Składa się z przekrojonej na pół, opieczonej bagietki z roztopionym serem, grzybami i często innymi dodatkami,
takimi jak prażona cebulka, szynka, kiełbasa, pikle, w sezonie wiosenno-letnim bardzo popularny jest świeży szczypiorek. Następnie polewa się ją keczupem, majonezem lub sosem czosnkowym; podawana na gorąco.
Żurek to tradycyjna polska zupa na zakwasie chlebowym, z wykorzystaniem mąki razowej, i różnych rodzajach mięsa, np. kiełbasie czy szynce. Jest często podawany z gotowanym jajkiem i białą kiełbasą
jako popularne danie podczas Wielkanocy.
Obwarzanek to okrągły wypiek z pasków skręconego ciasta, które najpierw krótko się gotuje, a następnie piecze. Ma charakterystyczną teksturę, często jest posypany solą, makiem lub sezamem. To najbardziej popularna przekąska w Krakowie, która doczekała się chronionego oznaczenia geograficznego Unii Europejskiej. Świeże obwarzanki można kupić u ulicznych sprzedawców w całym mieście, codziennie sprzedaje się ich około 150 tys. sztuk.
Oscypek to tradycyjny wędzony ser z owczego mleka, słona przekąska z Podhala. Zwykle podaje się go w wersji grillowanej lub smażonej, często z dżemem żurawinowym. Oscypek został wpisany na listę produktów chronionych Unii Europejskiej.
Maczanka krakowska to tradycyjna lokalna potrawa, znana od XVII wieku. Sławna „prababka burgera” pochodzi z krakowskiego Kazimierza. Składa się z wolno gotowanej karkówki lub łopatki wieprzowej marynowanej w aromatycznej mieszance ziół i przypraw, a czasem w piwie lub winie. Mięso jest następnie rozdrabniane i podawane w bułce, zwykle z kapustą kiszoną, piklami, musztardą lub sosem chrzanowym.
Kiełbasa krakowska to rodzaj polskiej kiełbasy wytwarzanej z grubo mielonej wieprzowiny doprawionej solą, pieprzem i czosnkiem. Znana ze swojej zwartej konsystencji i bogatego, mięsistego smaku, często aromatyzowana majerankiem, kminkiem i zielem angielskim. Kiełbasę podaje się głównie na kanapkach, ale można ją też grillować lub smażyć; z chrzanem lub musztardą smakuje najlepiej.
Kapuśniak to sycąca zupa z kiszonej kapusty, ziemniaków i różnych mięs (wieprzowina, kiełbasa, boczek), często doprawiana kminkiem i majerankiem. Zupa jest zwykle podawana z kleksem kwaśnej śmietany. Kapuśniak jest popularnym daniem od wieków i często jada się go jako rozgrzewający posiłek w chłodne miesiące. To wspaniały przykład dania regionalnego, która słynie z obfitych i aromatycznych potraw z wykorzystaniem lokalnych składników.
Barszcz krakowski to odmiana tradycyjnej polskiej zupy buraczanej, z kilkoma unikalnymi składnikami. Przygotowuje się go zazwyczaj z bulionu wołowego lub wieprzowego, na wywarze z buraków, marchwi, cebuli i z dodatkiem wielu przypraw, takich jak czosnek, liść laurowy, ziele angielskie, majeranek. Często wzbogaca się barszcz kiszoną kapustą lub grzybami, które nadają mu pikantny i lekko kwaśny smak. Przepis na barszcz może się różnić w zależności od tradycji rodzinnej czy restauracji, ale zawsze jest to smaczna i sycąca zupa, idealnie rozgrzewająca w zimne dni.
